Enza Zaden is al tientallen jaren een van de marktleiders in de wereld als het gaat om groentezaadveredeling. Het bedrijf besteedt de grootst mogelijke zorg aan haar product en probeert daarnaast de familiebedrijfscultuur te behouden. ‘De stagiaires en de directeur lunchen in de kantine aan hetzelfde tafeltje’.
Wie het hoofdkantoor van groenteveredelingsbedrijf Enza Zaden in Enkhuizen bezoekt moet niet verbaasd zijn als hij of zij op de parkeerplaats een kleine glazen tuinkas ziet staan. ‘Het is de kas van oprichter Jacob Mazereeuw toen hij in 1938 begon met het bedrijf’, legt Dave Mol uit. Samen met Sonja van der Wal is hij één van de vele productspecialisten die het bedrijf telt. Inmiddels staat de derde generatie aan het roer en telt het bedrijf 45 vestigingen in 25 landen, 3 joint ventures en meer dan 2500 werknemers.
Mazereeuw richtte in 1938 ‘De Enkhuizer Zaadwinkel’ op. De winkelinrichting van toen is nog te zien op het hoofdkantoor achter een glazen wand. Aanvankelijk verkocht hij groentezaden, pootaardappelen en peulvruchten aan consumenten met volkstuinen. Na de Tweede Wereldoorlog ging alle aandacht uit naar professionele telers van groenten in de vollegrond en onder glas. Al snel wist Mazereeuw de handel met enkele onderscheidende producten uit te bouwen.
Tuinboon ‘Ezetha’s Witkiem’ was zo’n topper evenals tomatenras ‘Extase’. Dat het bedrijf trots is op alle rassen die ze in haar bestaan heeft ontwikkeld blijkt wel uit de Wall of Fame: een lange muur, waar inmiddels tientallen sterren hangen; voor elk uitzonderlijk succesvol ras één. Binnen het bedrijf zijn verschillende categorieën waarvoor zaad wordt ontwikkeld: Kruiden, Open veldgewassen (Brassica, Allium), Cucurbits (pompoen, komkommer, (water)meloen), Bladgroenten (sla, spinazie) en Vruchtgroenten (zoals paprika en tomaat).
Spin in het web
Productiespecialist wordt je niet zomaar. Dave liep tijdens zijn opleiding Green Biotechnology (InHolland Amsterdam) stage bij groentezaad- veredelaar Syngenta in Enkhuizen, waar hij onderzocht hoe de bacterie Pseudomonas syringae subsp. syringae in courgette gedetecteerd kon worden. Zijn afstudeerstage bij Enza Zaden was vergelijkbaar met die bij Syngenta, maar nu was een bacterie Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis (Cmm) in tomaten het onderzoeksonderwerp. Na zijn diplomering bleef hij graag bij het bedrijf waar hij van de afdeling Seed Analysis doorgroeide naar de functie van productiespecialist paprika.
Sonja rondde na een wo bachelor-opleiding Biologie de master Plantenbiotechnologie af, waarbij ze in Noord-Afrika landbouwprojecten opzette. Na haar opleiding kwam ze al snel terecht bij Enza Zaden in haar huidige functie. ‘Ik was helemaal niet bekend met groentezaadproductie; mijn familie is vooral werkzaam in de zorgsector’. Zowel Dave als Sonja hebben eigen gewassen in de portefeuille. Dave is verantwoordelijk voor uitsluitend paprika, Sonja voor maar liefst drie gewassen: sla, venkel en radicchio, een bladgroente die vooral in Italië populair is. Is dat niet oneerlijk verdeeld? Dave: ‘Paprika is een uitdagend gewas om te produceren. Dat heeft tot gevolg dat er veel mensen binnen Enza bij betrokken zijn. Voor paprika zijn dat er vijf. De productie van sla is op een andere manier weer complex, maar dit team bestaat uit maar drie mensen. Bij kleinere gewassen zoals venkel en radicchio gaan de ontwikkelingen minder snel en doet Sonja het alleen.’
‘Bij de ontwikkeling van een specifiek ras werken verschillende bedrijfsonderdelen samen’, aldus Sonja. ‘We zijn zo ontzettend verbonden met andere afdelingen, dat we ons als een spin in het web moeten gedragen. Intern en extern, wij koppelen ze aan elkaar. Zo begint alles bij de veredeling (R&D) die nieuwe rassen ontwikkelt. Veredeling start met het kruisen en selecteren van planten met de gewenste eigenschappen. Vervolgens selecteren ze de nakomelingen op de gewenste eigenschappen. En onderzoeken ze hoe die eigenschappen overerven. Als een ras succesvol veredeld is kan de productie in het veld, tunnel of kas beginnen. Dat gebeurt op locaties over de hele wereld, zodat we jaarrond zaad kunnen produceren.’
Dan komen de productiespecialisten, zoals Dave en Sonja in beeld. Hun takenpakket is omvangrijk. Sonja: ‘We plannen producties en controleren de genetica hierbij. Daarnaast vindt controle plaats op ziektes en plagen die tijdens de productie kunnen ontstaan en verbeteren we de teelt- en oogststrategie van producenten om de kwaliteit van het nieuw geproduceerde zaad te verbeteren. Als het ras dan nog steeds voldoet aan de eisen wordt het zaad verkocht over de hele wereld door de internationale salesafdeling.
Waar nodig geven we het zaad een nabehandeling, zoals een pillering, waardoor het beter zaaibaar wordt. Maar je kunt ook denken aan het toevoegen van voedingsstoffen voor de eerste fase van de uitgroei naar een plantje, of middelen tegen ziekteverwekkers.’ Reizen is een onmisbaar onderdeel van het werk; Dave bezocht al locaties in Tanzania, Peru, Thailand en India. Sonja is onder andere te vinden in Frankrijk, de Verenigde Staten en Chili.
Informele bedrijfscultuur
Hoewel Dave en Sonja geen HVHL’ers zijn waren ze direct enthousiast toen ze de vraag kregen om online een presentatie te houden voor studenten tijdens de online Carrièreweek van VVA Aristaeus in maart 2022. Sonja: ‘Mensen met een opleiding bij HVHL kunnen we bij ons altijd goed gebruiken. Als je de ambitie hebt om gezond voedsel te ontwikkelen voor de lokale of wereldmarkt is Enza Zaden een ontzettend leuk bedrijf om voor te werken. Ons doel is dan ook: Breeding to feed the world! De sector is enorm dynamisch. Ik ben nog nooit met tegenzin naar mijn werk gegaan.’ Dave vult haar aan. ‘We opereren wereldwijd, maar dat merk je niet aan de bedrijfscultuur. Die voelt nog steeds als een familiebedrijf. Iedereen begroet elkaar in de wandelgangen en als je als stagiair bij ons komt te werken kan het maar zo gebeuren dat de directeur tijdens de lunchpauze naast je gaat zitten.’
